|
Il-Qaddej
ta' Alla Dun Guzeppi De Piro (1877 - 1933)
Kapitlu II
Fundatur ta’
l-ewwel u l-uniku istitut reliġjuż missjunarju maskili f’Malta
…
Għas-servizz tal-Knisja Universali
Ma setax ikun li bniedem li
kien daqshekk dedikat għall-Knisja lokali jingħalaq u jaħseb fiha biss.
L-istess għotja tiegħu nnifsu għall-Knisja Maltija ffurmatu biex jara
anke ’l bogħod minn xtutna. Terġa’ meta kien għadu Ruma jistudja,
Ġużeppi De Piro kien qiegħed jara jixxettlu fl-Italja u pajjiżi oħra
Ewropej, diversi istituti missjunarji. Ma’ dan ma nistgħux ninsew
li fiż-żmien tiegħu bħala seminarista, u fl-ewwel snin tas- saċerdozju,
il-Qaddej ta’ Alla kien qiegħed bla dubju jiġi nfluwenzat mill-Maġisteru
tal-Knisja, speċjalment mill-Papiet, li kollha kienu jagħmlu ħilithom
biex ikabbru l-ispirtu missjunarju fost l-insara. Il-Mulej inqeda
b’dan kollu biex f’De Piro jiżra, inibbet u jkabbar il-kariżma
tal-fundazzjoni ta’ istitut ġdid.
Meta wieħed jagħmel
referenza għall-ewwel paġna tad-Djarju ta’ De Piro, wieħed isib li
dan is-saċerdot kien ilu jaħseb u jixxennaq li jmur joqgħod fl-Isititut
ta’ San Ġużepp, f’Santa Venera “… sa mill-ewwel sena tiegħi
fil-Kulleġġ
(Capranica).” Imma b’diżappunt għalih, meta hu rritorna Malta
minn Ruma għall-ewwel vaganzi tiegħu tas-sajf, hu sab li Bonniċi, li
miegħu kellu kuntatt Ġużeppi, kien ħalla l-Istitut. Minfloku sab
lil Dun Manwel Vassallo u lil Dun Ġorġ Buġeja. Għalkemm
is-seminarista De Piro ma kienx familjari ma’ dawn iż-żewġ qassisin hu
xorta waħda mar iżurhom fl-Istitut. Hu anke kompla l-kuntatt
magħhom meta rritorna Ruma għall-istudji tiegħu.
Il-ħsieb li jmur joqgħod San
Ġużepp kien qawwi f’moħħu. Fil-fatt waqt li kien qiegħed jattendi
l-irtir tal-bidu tas-sena skolastika 1901-1902, Ġużeppi niżżel
bil-miktub ir-raġunijiet favur u kontra li hu jmur igħix fid-Dar ta’ San
Ġużepp. Fid-Djarju hu qal x’kienet waħda mir-raġunijiet għaliex
kellu jmur f’dak l-Istitut: “…ħsieb intern igħidli li Alla minn dan
l-Istitut jista’ jrid li jibda f’Malta Kongregazzjoni ta’ saċerdoti taħt
il-patroċinju ta’ San Pawl u din wara li tkun ġiet stabbilita Malta
titwaqqaf anke barra.”
De Piro jgħid li hu kompla
jżomm kuntatt ma’ Dun Manwel Vassallo. Fil-fatt fit-tieni vaganzi
tas-sajf, wara s-sena skolastika 1899-1900, hu reġa mar jarah
fl-Isititut ta’ San Ġużepp. Din id-darba s-seminarista Ġużeppi
tkellem ma’ Vassallo dwar ix-xewqa tiegħu li jmur igħix hu wkoll fid-Dar
ta’ San Ġużepp. Interessanti dak li niżżel il-Qaddej ta’ Alla dwar
din l-laqgħa: “Matul il-vaganzi tas-sajf jien qsamt ma’ Vassallo
x-xewqa tiegħi li nagħmillu kumpanija fid-Dar ta’ San Ġużepp. Hu
(bħal Patri Sammut li jien kont mort nara fil-Kulleġġ Pennisi,
f’Acireale), tani l-parir li l-ewwel nispiċċa l-istudji u mbagħad wieħed
kellu jara. Hawn ninnota li mingħajr ma jien kont għedtlu xejn
dwar ir-raġunijiet għalfejn jien ridt immur San Ġużepp, hu żied igħidli,
‘Jista’ jkun li inti għad tkun il-kawża li f’Malta titwaqqaf
il-Kongregazzjoni tas-Saċerdoti.’ Minn dak in-nhar jien ma
tkellimtx aktar dwar din il-ħaġa.”
Fl-istess ħin ġo fih innifsu
De Piro ma waqafx jaħseb dwar li jmur fl-Istitut. Fil-fatt
fiż-żewġ irtiri li għamel qabel is-suddjakonat u d-djakonat, hu ħaseb
ħafna dwar id-Dar ta’ San Ġużepp. Terġa’ fl-irtir li kien isir
fil-bidu ta’ kull sena skolastika u li Ġużeppi għamel fl-1901 hu niżżel
bil-miktub ir-raġunijiet favur u kontra li jmur joqgħod San Ġużepp.
Igħid ukoll li bl-għajnuna ta’ Patri Gualandi SJ hu ddeċieda li wara
l-istudji hu jmur l-Istitut…dejjem s’intendi wara li jaqla’ l-permess
ta’ l-Isqof. Padre Gualandi qallu wkoll li kellu jħalli barra
t-twaqqif tal-Kongregazzjoni bħala raġuni ghax hu kellu jmur San Ġużepp.
F’dan l-istess żmien
iż-żagħżugħ Ġużeppi kellu għażla oħra x’jagħmel. Din,
għalkemm differenti minn dik ta’ San Ġużepp imma fl-istess ħin kellha
ħafna konnessjoni magħha. Il-President ta’ l-Accademia dei Nobili,
f’Ruma, kien mar għand Mons Coselli, Rettur tal-Capranica, u talbu jgħid
lil De Piro biex imur l-Accademia u jkompli l-istudji tiegħu hemmhekk.
Wara li Mons Coselli wera lil De Piro bix-xewqa tal-President
tal-Accademia, De Piro malajr qallu li l-ħsieb tiegħu kien li wara li
jispiċċa l-istudji hu jirritorna Malta. Allura ma kienx hemm
għalfejn li hu jħalli l-Capranica u jmur l-Accademia.
Fil-11 ta’ Diċembru 1901
is-Suddjaknu Ġużeppi beda l-irtir tad-djakonat. Hawn ħa
bis-serjetà l-għażla tiegħu dwar fejn kellu jmur wara li jispiċċa
l-istudji tiegħu f’Ruma. Meta qies ir-raġunijiet favur u kontra
l-Accademia jew San Ġużepp hu kkonkluda li kellu jagħżel dak ta’
l-aħħar.
Wara li ġie ordnat saċerdot
u ġie Malta biex jiċċelebra l-ewwel quddiesa sollenni tiegħu, hu
rritorna Ruma u mar għand il-President ta’ l-Accademia biex jagħtih
biljett li kien bagħatlu l-Arċisqof ta’ Malta, Mons Pace.
Lill-President, De Piro tennielu ċar u tond li wara l-istudji tiegħu hu
kien għadu tal-fehma li jirritorna Malta u jaħdem fl-Arċidjoċesi.
Qallu wkoll li kellu jikteb lill-Arċisqof Paċe. Fil-fatt hu kiteb
lill-Eċċellenza Tiegħu u tah ir-raġunijiet għaliex ma xtaqx imur
l-Accademia. Fl-istess ħin hu ddikjara li kien pront li jobdi.
Paċe irrispondieh billi qallu li hu ma kienx ser jisfurzah
għall-Accademia.
F’Lulju 1902 il-qassis
novell Ġużeppi De Piro spiċċa definittivament mill-istudji tiegħu
fil-Gregoriana. Sfortunatament dan kien iż-żmien meta reġa ħassu
ma jiflaħx. Il-kliem li kiteb f’dan iż-żmien hu ta’ min iġibu
hawnhekk: “Fl-10 ta’ Lulju (1902) ħassejtni ma niflaħx u għat-tieni
darba (l-ewwel darba kienet fid-19 ta’ Lulju 1900) rajt itiru mar-riħ
l-intenzjonijiet tajba tiegħi kollha. Fiat! Il-Mulej iħares
lejn ir-rieda tajba. It-tabib iddikjara li l-marda kienet effett
ta’ tuberkolosi pulmonari. Allura jien abbandunajt l-istudji, mort
Malta, u wara ftit tlaqt lejn l-Isvizzera biex nieħu l-kura ta’
l-arja tajba. Wara li wasalt Davos fil-festa ta’ San Duminku, 4
ta’ Awissu 1902, bl-għajnuna ta’ Alla u ta’ Ommi Marija, jien bdejt
inħossni ġej għall-aħjar.”
Daqshekk ieħor kien qawwi
l-kliem li kiteb fid-Djarju mmedjatament wara: “Waqt iż-żmien
tal-kura jien bqajt ngħożż l-ideat li issa kienu bdew isiru antiki.
Imma qalb is-silg ta’ l-Alpi, ‘il bogħod mill-pajjiż fejn jien
kelli l-ħsieb li npoġġihom fil-prattika, jien ma kien baqagħli xejn
aktar għajr it-talb, l-aqwa kumpanija tiegħi, u tlabt, tlabt, u tlabt.”
Dun Ġużepp irritorna Malta
mill-Isvizzera fit-2 ta’ Marzu 1904. Biex ikompli jieħu saħħtu hu
mar joqgħod f’waħda mid-djar tal-familja, dik tal-Qrendi. Fid-9
ta’ Jannar tas-sena ta’ wara hu mar għall-irtir tiegħu f’San Kalċidonju,
il-Furjana. Hemm iltaqa’ ma’ Patri Ferrara SJ. Lil dan hu
staqsieh jekk kellux juri lil Dun Manwel Vassallo bil-pjan tiegħu.
Ferrara rrispondieh fl-affermattiv. De Piro allura ltaqa’ ma’
Vassallo il-Belt Valletta nhar is-16 ta’ Jannar 1905. F’din
id-diskursata sabu li huma kienu ta’ l-istess idea. Meta De Piro
kien qiegħed iniżżel dan kollu fid-Djarju hu rrimarka wkoll li
waqt li hu u Vassallo kienu mexjin flimkien il-Belt wieħed tallab mar
jitlobhom il-karità. Wara li huma tawh xi ħaga dan it-tallab
awguralhom l-għajnuna ta’ San Pawl, tislima li skond De Piro ma kinitx
soltu tingħata.
Għal xi żmien De Piro u
Vassallo ma tkellmux aktar fuq il-biċċa tal-Kongregazzjoni tal-qassisin.
Imma billi Patri Ferrara nkoraġġixxa lil De Piro biex jerġa jibda
d-diskors ma’ Vassallo, il-Qaddej ta’ Alla, fil-11 ta’ Frar 1905, mar
ifittex lil sieħbu, is-Seminarju. Vassallo talab lil De Piro biex
ipoġġi bil-miktub il-pjan tiegħu. De Piro ttanta jagħmel kif qallu
Vassallo kemm –il darba imma qatt ma rnexxielu. Fl-aħħar,
fis-7 ta’ Awissu 1905, Dun Ġużepp ippreżenta l-proġett tiegħu
bil-miktub. Hawn De Piro wera li l-ħsieb tiegħu kien dwar soċjetà
missjunarja.
Fil-waqt li kien qed
jirrekordja fid-Djarju tiegħu x’ġara bejnu u Vassallo fil-laqgħa li
għadna kif semmejna, De Piro jidher li għall-ewwel ma kienx ħass
il-bżonn li jelabora fit-tul dwar f’hiex kienet tikkonsisiti “l-idea”
tiegħu. Qal biss li ppreżenta lil Vassallo “l-idea miktuba.”
Imma meta wasal fi tmiem is-sena 1905 jidher li ħass li kellu
jispeċifika aktar dwar dak li kien kiteb qabel. Fil-fatt fejn
il-kelma “idea” hu għamel asterisk u fl-aħħar tas-sena 1905 niżżel tmien
speċifikazzjonijiet:
1.
“Soċjetà ta’ missjunarji – fil-preżent hu diffiċli ngħid jekk din tkunx
regolari jew sekulari, imma jekk bl-għajnuna ta’ Alla u tal-Verġni tasal
biex tkun approvata bħala korp regolari, din trid tkun eżattament hekk u
trid issib il-mod u l-mezzi kif tgħaqqad magħha l-Kleru Sekulari.
2.
L-iskop prinċipali, kif jindika l-isem tas-Soċjetà, jikkonsisiti
fil-Missjonijiet ta’ barra.
3.
Xogħlijiet oħra li jiġu wara jistgħu jkunu: (a) Id-Dar ta’ San Ġużepp,
(b) il-kolonji tal-Maltin ta’ barra, u (ċ) fuq il-vapuri.
4.
Nafda s-Soċjetà fil-patroċinju validu ta’ San Pawl li minnu tieħu
l-isem.
5.
Għalissa ma jsirux voti jew ġuramenti, imma jeħtieġ inkunu lesti li
nwettqu l-volontà divina bl-akbar ġenerożità. Il-kelma tal-qaddis
tagħna jeħtieġ tkun, “Niġi warajk kulfejn tmur.”
6.
Isiru kull sena l-eżerċizzi ta’ Sant’Injazju ta’ Loyola.
7.
Niltaqgħu almenu darba fix-xahar.
8.
Nibdew inwaqqfu kapital b’kontribuzzjonijiet mensili.”
De Piro ħadem bis-sħiħ
għat-twaqqif tas-Soċjetà
Wara dan kollu l-Qaddej ta’
Alla ħass li ż-żmien ghat-twaqqif tas-Soċjetà kien wasal. Beda
billi fittex saċerdoti oħrajn u magħhom qasam il-ħsibijiet tiegħu.
Diversi wrewh mill-bidu li ma kinux interessati fil-proġett tiegħu.
Oħrajn għall-ewwel tħajru imma wara ftit ħallewh ukoll. Donnu li
Mons Bonniċi kien qiegħed jingħata raġun: “Il-qassis Malti hu
marbut wisq ma’ pajjiżu.”
Kienu biss tnejn li tawh
x'jittama ... u x'jittama biss! Dun Ġorġ Buġeja, ta' San Ġużepp, u
d-Djaknu Ġwanni Mamo. Kellu jkun wieħed barrani, Mons Pietro La
Fontaine, li wieżnu bis-sħiħ.
La Fontaine kien ġie Malta
bħala Viżitatur Apostoliku. Fit-2 ta' Novembru 1909 hu mar jara
l-Istitut Fra Diegu, il-Ħamrun, fejn De Piro kien id-Direttur. Dan
ta’ l-aħħar ħa l-opportunità u waqqa' d-diskors "... fuq il-faċenda
tal-Missjonijiet ta' barra." Mons La Fontaine apprezza bosta
l-proġett u ħeġġeġ lil De Piro biex iniżżel bil-miktub il-pjan tiegħu
ħalli l-Viżitatur jippreżenta l-kitba lill-Papa. Fil-fatt De Piro
għamel dan waqt li talab lil Buġeja u Mamo biex jiffirmawha. Talab
ukoll lill-Arċisqof Paċe biex jikteb ir-rakkomandazzjoni tiegħu.
Wara dan għadda kollox lil La Fontaine.
Ftit tal-kuraġġ
Għall-kuraġġ kultant kien
jidher xaqq dawl. Fil-fatt b’relazzjoni mas-Socjetà s-sena 1910
bdiet ghal De Piro b'barka mill-Papa Piju X, imwassla lill-Qaddej ta'
Alla minn La Fontaine f'ittra li dan ta’ l-aħħar kitiblu.
Ovvjament Dun Ġużepp seta’ jibqa’ jippjana b'aktar kuraġġ, tant li
f'Ġunju ta’ wara flimkien ma’ Buġeja u Mamo kiteb lill-Arċisqof dwar
ix-xewqa li tinfetaħ dar biex il-membri tas-Socjetà jkunu jistgħu
jżommuha bħala r-residenza tagħhom. Interessanti għall-aħħar
l-indirizz li bih De Piro laqa’ lill-Arċisqof Pace fit-12 ta’ Ġunju
1910, dak in-nhar tal-ftuħ tad-Dar: "Aħna, illum, inħossu faraġ kbir,
u fl-istess ħin kważi nistħu nersqu lejk, Eċċellenza Reverendissima,
biex nitolbuk tkerkilna din id-dar, u tiddikjaraha miftuħa. Din
id-Dar Ċkejkna ta' San Pawl sejra sservi biex fiha jgħammru dawk li
jkunu membri ta’ Socjetà Reliġjuża li għandha bħala għan li tifforma
l-missjunarji …".
Id-Dar, issa miftuħa,
laqgħet l-ewwel żewġ membri fit-30 ta’ l-istess xahar, Ġunju 1910:
Ġiovanni Vella għal saċerdot u Ġużeppi Caruana għal lay brother.
Mill-ġdid il-problemi
Il-Barka li bagħatlu fl-1910
il-Papa Piju X u l-ftuħ tad-Dar Ċkejkna ta’ San Pawl fl-Imdina għenu lil
De Piro biex jieħu nifs qawwi u jħares ’l quddiem bit-tama. Imma
jekk qabel is-sena 1910 hu kellu jiffaċċja ħafna diffikultajiet l-istess
kellu jagħmel wara t-twaqqif tas-Soċjetà. Anzi aktar! Dwar
dan kitiblu b'mod ċar La Fontaine: "L-aħbar tal-bidu ta’ l-opra
missjunarja u tal-barka ta’ Mons Arċisqof lili mlietni b’ferħ tassew.
Alla jkun imbierek wisq iżjed għax inti xebbaħt il-bidu ta’ l-opra
mad-dehra tiegħu fid-dinja. Betlem hi dejjem mimlija bis-seher.
B'din l-umilta' qaddisa, mhux possibli li d-Dar Ċkejkna ta’ San Pawl ma
tikbirx. Nafuha tajjeb. Jista’ jkun hemm il-ħarba fl-Egittu.
Min jaf? Forsi jkun hemm anke l-Kalvarju ... " Fil-fatt
hekk żviluppat l-istorja! U sa mill-bidu tagħha!
Buġeja u Mamo ddeċidew li
jħallu lil De Piro waħdu. Hu veru li minn dan ħareġ ċar li allura
De Piro kellu jiġi meqjus bħala l-Fundatur tas-Soċjetà ta’ San Pawl.
Fl-istess ħin, imma, dan fisser ukoll li hu ma kien baqagħlu lil ħadd li
seta’ jgħinu jippjana. Ġie assolutament waħdu.
Sa minn qabel il-bidu
tas-Socjetà, De Piro kien qiegħed jipprova jesponi ħsibijietu ma’
saċerdoti oħrajn. Dan kien qed jagħmlu biex huma jtuh l-ideat
tagħhom; mhux darba u tnejn li wera li hu kien jemmen f'dan it-tip ta’
djalogu u jqisu bħala mezz għall-għarfien tar-rieda ta’ Alla għalih.
Iżda hu kien jitkellem ma’ saċerdoti oħrajn ukoll biex iħajjarhom
jingħaqdu miegħu. L-istess tentattivi għamel wara l-bidu
tas-Socjeta' għall-kisba tal-vokazzjonijiet. Ċertament Soċjeta'
ġdida toħloq suspetti u mhux la kemm tħajjar iż-żgħażagħ għaliha.
Din ġa kienet problema għall-Fundatur. Imma l-problema kienet
tikber għax fl-istess ħin li ftit bdew jingħaqdu miegħu ġara wkoll li xi
wħud mill-membri bdew iħalluh wara ftit. Kien hemm il-każ fejn hu
anke beda jimtela bit-tama għax kien ser ikollu l-ewwel saċerdot.
Dan, iżda, wara ftit li qaddes ħallieh.
Meta ż-żgħażagħ kienu
jingħaqdu mas-Soċjeta' dawn kienu jridu x’jieklu, x’jilbsu u fejn
joqogħdu. Kellhom ħtiġijiet oħra tal-ħajja ta’ kuljum.
Diversi mill-familji li minnhom kienu ġejjin dawn il-membri mhux talli
ma kinux jistgħu jgħinuhom imma kellhom bżonn l-għajnuna huma. De
Piro xejn ma kien jitfixkel quddiem din id-diffikulta'; hu kien jagħmel
tajjeb għall-ħajja tal-membri. Ma’ dan wieħed igħid ukoll li
l-Qaddej ta’ Alla kien igħin lil xi qraba.
Ma tistax tintesa
l-formazzjoni akkademika. Altru li s-Socjeta' ma kinitx preparata
biex tagħti hi nnifisha din l-għajnuna tant meħtieġa għall-formazzjoni
tal-membri! Għal darba oħra dak li fid-dar ta’ ommu ma kien jonqsu
xejn ried joqgħod jitkarrab ’l hawn u ’l hinn biex isib min jista’
jgħinu f’dan.
Għax is-Socjetà kienet waħda
reliġjuża, barra l-iskola, kienet meħtieġa l-formazzjoni għal dan
l-istat ta’ ħajja. Il-Fundatur kien kontinwament imħabbat b’bosta
responsabbiltajiet mogħtija lilu mill-Arċisqof. Dawn kienu
jokkupawlu ħafna mill-ħin tal-ġurnata u kienu jżommuh ’il bogħod għal
ħinijiet twal mill-ulied spiritwali tiegħu. Apparti dan kollu, hu
ma kienx reliġjuż u allura kien diffiċli għalih li jgħinhom
fil-formazzjoni reliġjuża tagħhom. Mill-ġdid De Piro kellu jfittex
lil ħaddieħor biex jgħinu.
L-akbar problema
Iżda żgur li l-akbar uġigħ
ta’ ras kienet kaġunata milli l-iskop ewlieni tas-Soċjeta' jiftiehem u
jiġi aċċettat speċjalment mill-awtoritajiet Vatikani. Sa
mill-ewwel abbozz ta’ regolamenti li l-Qaddej ta’ Alla fassal fl-1914 hu
wera ċar li l-għan prinċipali tas-Soċjeta' tiegħu kien il-ħidma
missjunarja f’pajjiżi ad gentes. Dan kompla jurih
kull darba li ppreżenta s-Soċjetà. Iżda hu fatt ukoll li
speċjalment kemm dam segretarju tal-Arċisqof, hu mtela bl-entużjażmu
biex jgħin lill-"Maltin imbegħda minn art twelidhom".
Fil-fatt meta kien isemmi l-ħidma
ad gentes hu kull darba kien iżid magħha l-ħidma fost l-emigranti
Maltin.
Jibda mill-Emigranti Maltin
“… l-ewwel u qabel kollox għall-Maltin imbegħda minn pajjiżhom”
Kull darba li kien isemmi
l-missjonijiet ta’ barra bħala l-iskop ewlieni tas-Soċjeta’ tiegħu, De
Piro kien iżid ukoll xi kliem bħal ngħidu aħna, “… l-ewwel u qabel
kollox għall-Maltin imbegħda minn pajjiżhom”. Il-Qaddej ta’
Alla nnifsu spjega għaliex kien jirreferi għall-Maltin ta’ barra;
kellu l-ħsieb li l-membri tas-Soċjetà jibdew billi jmorru fost ħuthom
emigranti u meta jidraw jitbegħdu minn pajjiżna imbagħad jibdew jaslu
anke sa pajjiżi ad gentes : it-tieni għan, jew il-ħidma fost
il-Maltin emigrati, kellu jitħaddem b’risq l-ewwel skop, ix-xandir
tal-Bxara t-Tajba f’pajjiżi li kienu għadhom mhux evanġelizzati.
Fehem li kellu jibda pass, pass…
Ġa għedna li meta fis-17 ta’
Awissu 1905 Dun Ġużepp De Piro mar għand Mons Bonniċi u qallu bil-pjan
tiegħu, Bonniċi qallu li l-qassis Malti ma jiċċaqlaqx malajr minn
pajjiżu. De Piro kien jirrispettah ħafna lil Mons Bonniċi u allura
jekk Dun Ġużepp kien bniedem li jagħti każ kliem ħaddieħor, dak ta’
Bonniċi ta kasu aktar u aktar. Fl-istess ħin hu kien determinat li
jagħti bidu għas-Soċjetà li tant kien ilu joħlom biha. Quddiem
il-kliem ta’ Bonniċi u d-determinazzjoni tiegħu rigward it-twaqqif
tas-Soċjetà, il-Qaddej ta’ Alla fehem li kellu jimxi gradwalment, pass
wara pass. Biex seta’ jasal xi darba jsib żgħażagħ għall-missjoni
ad gentes hu kien jeħtieġlu li l-ewwel jibda jibgħat il-membri
f’pajjiżi li għalkemm ma kinux Malta imma kien fihom il-Maltin.
Meta l-membri tas-Soċjetà jidraw joħorġu barra minn pajjiżna imbagħad
il-Fundatur jibda jħajjarhom imorru f’artijiet ad gentes.
… billi jibda mill-emigranti
Minn ċerti dokumenti li
għandna fl-Arkivji tagħna, hawn Sant’Agata, jidher li kellu jasal id-9
ta’ Settembru 1914 biex il-Fundatur jagħmel l-ewwel kuntatti ma’ xi
emigranti jew mal-kappillani tagħhom. Imma materjal ieħor juri
b’mod l-aktar ċar li l-Maltin ta’ barra kienu fil-moħħ u l-qalb ta’ De
Piro anke qabel. Fid-Djarju tiegħu Dun Ġużepp jikteb li fit-2 ta’
Novembru 1909 mar iżur l-Istitut ta’ Fra Diegu, Mons Pietru La Fontaine,
Viżitatur Apostoliku. De Piro, Direttur ta’ dak l-Istitut,
ċertament tkellem ma’ dan id-Delegat tal-Papa fuq dak l-Istitut.
Imma skond id-Djarju hu ġab id-diskors ukoll fuq, “… il-faċenda
tal-missjonijiet ta’ barra…”. Mid-Djarju ma nafux x’ingħad
aktar. Li nafu hu li fis-27 ta’ Jannar ta’ wara (1910) La Fontaine
bagħat ittra lil De Piro u fiha, wara li qallu li l-Papa kien qed
jibgħatlu l-Barka Apostolika tiegħu, qallu wkoll : “Jidhirli li
l-opra għandha tiġi maħduma fuq dik ta’ Mons Coccolo għall-emigranti
Taljani. Tkun ħaġa tajba jekk inti tiftiehem ma’ Patri Vella
sj li, minħabba li ilu żmien twil fost il-Maltin tal-Greċja, jista’
jagħtik pariri siewja”. Dun Ġużepp irrisponda lil La Fontaine
kważi xahar wara, fil-21 ta’ Frar. F’din l-ittra De Piro fl-ebda
mument u bl-ebda mod ma kkoreġa lill-Viżitatur Apostoliku dwar il-ħidma
tas-Soċjetà futura. La Fontaine reġa kiteb lill-Qaddej ta’ Alla
fit-30 ta’ Gunju 1910. F’din l-ittra ħeġġu biex jimxi ’l
quddiem bil-kuraġġ. Igħidlu wkoll li, “Il-Maltin twajbin u li
jinsabu ’l bogħod minn arthom għad ikollhom għajnuna kbira minnkom”.
La Fontaine rega’ kiteb lil De Piro fid-9 ta’ Gunju 1911. Din ma
kinitx għajr kopja t’ittra li l-Vizitatur bagħat lil ċertu Mons Bressan
ħalli dan ta’ l-aħħar jirranġa biex tintbagħat il-Barka tal-Papa lil De
Piro u lis-Socjetà tiegħu. Hawnhekk La Fontaine jirreferi
għas-Soċjetà bħala dik magħmula minn, “… saċerdoti u katekisti, u li
għandha l-iskop li tkun dedikata għall-kultura speċjali tal-kolonji kbar
tal-Maltin f’Korfù u Tripli”.
Fl-istess snin imsemmija
fuq, De Piro ħabrek biex jibda, s-Socjetà tiegħu. Meta beda
jfittex il-vokazzjonijiet il-Qaddej ta’ Alla ma sabx għajr lil Dun Ġorġ
Buġeja u d-Djaknu Ġwanni Mamo. Fil-15 ta’ Novembru 1909 De Piro u dawn
it-tnejn kitbu ittra lill-Papa u bagħtuhielu permezz ta’ La Fontaine.
Fiha tkellmu minn soċjetà reliġjuża li l-iskop tagħha kien, “…
il-formazzjoni tal-missjunarji, l-ewwel u qabel kollox għall-kolonji
tal-Maltin ta’ barra”. Fis-6 ta’ Ġunju tas-sena ta’ wara
(1910) dawn it-tlieta saħansitra talbu lill-Arcisqof ta’ Malta, Mons
Pietru Paċe, il-permess biex jistgħu jiftħu, “… dar li setgħet
isservi ta’ residenza għall-membri ta’ soċjetà reliġjuża li l-iskop
tagħha hu l-formazzjoni ta’ missjunarji, partikularment u l-ewwel u
qabel kollox għall-kolonji tal-Maltin ta’ barra”. Sitt ijiem
wara, fid-diskors tal-ftuħ tad-dar, De Piro jirrepeti l-istess għan
lill-Arċisqof u lil dawk preżenti : “Inħossuna minn banda kkunslati u
mill-banda l-oħra konfużi waqt li qegħdin nindirizzawk u nitolbuk
tbierek u tiddikjara miftuħa din ‘id-Dar Ċkejkna ta’ San Pawl’ li
għandha sservi bħala residenza għall-membri ta’ Soċjetà Reliġjuża li
l-iskop tagħha hu li tifforma Missjunarji, partikolarment u l-ewwel u
qabel kollox għall-kolonji tal-Maltin ta’ barra”. Meta fit-30 ta’
Ġunju 1914, De Piro talab il-permess biex il-membri jibdew jilbsu
s-suttana tas-Soċjetà, huwa bagħat kopja ta’ l-ewwel regoli ta’
l-Istitut tiegħu. In-numru 2 ta’ dawn ir-regolamenti kien
jittratta l-iskop. Anke hawn il-Fundatur reġa kien għal darba oħra
ċar dwar l-għan tal-Kongregazzjoni tiegħu : “L-iskop tal-Kumpanija
Ċkejkna għandu jkun li jgħin dawk il-popli neqsin minn ħaddiema
evanġeliċi, partikolarment u l-ewwel u qabel kollox għall-Maltin
imbegħda minn pajjiżhom…”.
Din ix-xewqa li jgħin
lill-Maltin ta’ barra aktarx li kienet teżisti f’De Piro minħabba li
fil-bidu tas-seklu għoxrin hu kien qed jara diversi Maltin iħallu
pajjiżna u jfittxu għalihom u għall-familji tagħhom qagħda aħjar
f’pajjiżi oħrajn. Imbagħad xi ittra li kien jirċievi, kienet
tkompli tixgħel il-ħeġġa tiegħu biex iwieżen lil ħutna li kienu jgħixu
’l bogħod minn artna. Ċertu J. Fenech kitiblu fid-9 ta’ Settembru
1914, minn San Francisco, fl-Amerika, u wara li ndirizzah bħala, “…
l-benefattur mhux tal-Maltin ta’ Malta biss imma tal-Maltin ukoll kollha
li hawn imxerrdin mad-dinja”, radd ħajr lill-Qaddej ta’ Alla għal
dak kollu li kien għamel biex il-Maltin ta’ California setgħu jkollhom
saċerdot.
F’Marzu 1915
Dun Guzepp De Piro ġie magħżul segretarju ta’ l-Arċisqof Mawru Caruana.
Dam iwettaq dan is-servizz sa l-1918. F’din
il-ħidma l-Qaddej ta’
Alla kellu jittratta ħafna korrispondenza, fost l-oħrajn dik li kienet
tintbagħat minn xi emigranti jew minn xi qassisin li kienu jwettqu
l-ministeru saċerdotali fosthom. Dawn il-kitbiet m’ għamlux għajr
komplew jallarmaw lill-Qaddej ta’ Alla dwar il-qagħda ħażina li fiha kienu
jinsabu diversi emigranti Maltin. Fost l-oħrajn kitiblu ċertu Fr
William Bonett minn Sydney, fl-Awstralja, u tkarrab miegħu biex
jitkellem ma’ xi qassisin, speċjalment man-novelli, u
jħajjarhom imorru l-Awstralja. Il-Fundatur irrispondieh fis-17 ta’ Novembru 1916. Fost
l-oħrajn qallu hekk : “Fil-quddiesa tiegħek tinsiex tiftakar f’dan l-Istitut tagħna li qiegħed
jitwieled: l-Istitut li twaqqaf għall-Missjonijiet ta’ Barra. Għad jasal iż-żmien li l-Mulej idewwaqna ftit
frott li jkun l-effett ta’
tant ħidma u sagrifiċċji li qegħdin nagħmlu… Għad jasal iż-żmien
li mmiddu riġlejna anke fl-Awstralja. Imma emminni wkoll li
bħalissa, għalkemm l-opra hi ċkejkna, ix-xogħol hu iebes, u jeħtieġ li
nitħarreġ ħafna fil-paċenzja. Għalhekk għinna bit-talb tiegħek, u,
forsi, għad ġurnata tara jissieħeb miegħek xi missjunarju ċkejken
mis-Soċjeta’ Ċkejkna ta’ San Pawl”.
Interessanti li fl-istess
ittra ta’ De Piro lil Bonett, il-Fundatur donnu jikkonferma dak li kien
qallu Mons Bonnici ħdax-il sena qabel dwar is-saċerdot Malti.
Il-Qaddej ta’ Alla jiktiblu hekk lil dan is-saċerdot fl-Awstralja : “Int
li’l Malta tafha daqsna, taf tajjeb li l-ispirtu missjunarju hu limitat
wisq fostna”.
Fis-sena 1922 il-Qaddej ta’
Alla wera li l-imħabba tiegħu lejn l-emigranti Maltin ma kinitx
tissarraf biss fil-korrispondenza li kellu ma’ l-emigranti nnifishom jew
mal-kappillani tagħhom. Lanqas ma kienet tieqaf imħabbtu għalihom
fit-tħabrik tiegħu biex isib xi saċerdot li jmur fosthom. F’dik
is-sena hu nnifsu mar ma’ oħrajn f’Tunes u hemmhekk għadda ftit
tal-ġranet jaqdi lill-Maltin bil-pastorali li kienu jeħtieġu.
|
